Creëer situaties waarin uw kind zich veilig voelt om te spreken.

Spel en de ontwikkeling van taal

Spel is belangrijk voor de ontwikkeling van taal. In het spel worden allerlei vaardigheden geoefend die van belang zijn om taal te kunnen gebruiken als communicatiemiddel. Later speelt een kind het volwassen leven als het ware na. Door interactie met de volwassene of een ander kind en door het voorbeeld van de volwassenen om hem heen leert het kind:

• Te verwoorden wat het doet (‘Ik maak een heerlijke pizza voor jou. Met kaas en salami!’). 
• Plannetjes te maken (‘Eerst moet ik de bodem maken. Wat heb ik daarvoor nodig?’).
• Problemen te verwoorden (‘Oh jee, nu is het blaadje kapot gegaan. Toch wil ik er een mooie vlieger van maken. Mama, mag ik een plakbandje?’).
• Afspraken te maken (‘Dan doen we wie het eerst bij de deur is. Maar je mag niet op je sokken glijden, hoor!’).

Gezelschapsspelletjes zoals memory, lotto en domino zijn ook zeer geschikt om taal te leren, vooral voor het leren van (nieuwe) woorden. Door te benoemen, te omschrijven of te (laten) raden wat er op het plaatje staat, breidt een kind zijn/haar woordenschat uit. Door een zin bij het plaatje te maken oefent het kind de zinsbouw.

Hoe stimuleer je het kind om met anderen te praten?

Een kind kan zich goed ontwikkelen wat de spraak/taal betreft, maar toch weinig spreken met andere kinderen. Het gaat misschien naar de peuterspeelzaal; een uitstekende omgeving om contact te leggen met andere kinderen. Het kan zijn dat uw kind zich nog niet zeker genoeg voelt om vrij te communiceren met leeftijdsgenoten. Wanneer u als ouder dit (te) direct probeert te stimuleren, dan kan dit averechts werken. Een beter alternatief is om een meer veilige situatie te creëren voor uw kind.
U kunt bijvoorbeeld een vriendje/vriendinnetje uitnodigen om bij u thuis te komen spelen. De spelsituatie kan invloed hebben op het samen praten: 'winkeltje spelen' lokt wederzijds taalgebruik uit. Soms is het dan wel nodig dat u zelf eerst meespeelt. Andere mogelijkheden zijn:

• Het 'net-alsof spel'. Samen varen in een boot (een grote doos) en gaan slapen/eten.
• Een circusvoorstelling maken met kunstjes (koppeltje duiken, lopen over een lint dat op de vloer ligt).
• Een tentje maken van doeken over twee stoelen, een trein maken door stoelen achter elkaar te plaatsen (de conducteur komt kaartjes knippen), verkleedkleren kunnen een aanvulling zijn.

Misschien is de leeftijd van het kind dat u uitnodigde om mee te spelen nog van invloed. Een jonger kind dan uw zoon of dochter kan uitlokken (prikkelen) tot meer communiceren. U kunt uw kind vragen om de 'gast' te laten zien en te vertellen waar zich iets in huis bevindt.

Voorbeelden om de taalontwikkeling te stimuleren

Praat veel en in een rustig tempo. Spreek de letters duidelijk uit. Spreek met uw kind over de situatie van dit moment (het hier-en-nu) en las regelmatig een pauze in. Maak korte zinnen, herhaal deze en maak ze langer. Twee voorbeelden met de woorden vogel en boek:

• Een vogel! Daar een vogel! In de boom. Een vogel in de boom. Daag! Dag vogel in de boom.
• Een boek. Een boek pakken? (Pak het boek) Een boek lezen? (Open het boek) Ooh, mooi boek! (Kijk nieuwsgierig) Kom maar... We gaan een boek lezen.

Samen spelen, samen lezen, samen dingen ondernemen / ontdekken / ervaren / voelen / ruiken en proeven. Laat het kind het beleven en doorleven. Doe dingen die u zelf leuk vindt om te doen. Uw enthousiasme maakt het kind ook enthousiast en daarmee leert het makkelijker. Zoek het vooral in simpele alledaagse dingen die u met uw kind samen doet: boodschappen, klusjes in huis, de afwas, spelen. Benoem wat u doet en hoe het heet.

Denk aan de auditieve (= luister) kant: zaken die met waarnemen en luisteren te maken hebben. Wijs uw kind op alledaagse geluiden, 'muziek' maken (ook lawaai met doosjes, potten en pannen!), zingen, versjes.

Geef aandacht aan de visuele kant door te kijken en te vergelijken. Klinkt lastig misschien, dus houd het simpel: insteekpuzzeltjes maken of met blokken bouwen. Als het kind al wat woordjes kent, kunt u voorwerpen thuis zoeken of in de supermarkt. Samen dezelfde memoryplaatjes bij elkaar zoeken, sorteren bij het opruimen van speelgoed of bijvoorbeeld de sokken (van jou... van mij...).

Een belangrijke vaardigheid die het kind moet ontwikkelen is die van imitatie. Als het goed gaat zal uw kind dat wat u zegt steeds meer gaan nazeggen. U hoort hem dan steeds als een soort echo van uzelf. Dit is héél belangrijk. De imitatie hoeft zeker niet foutloos te zijn!

Aanmoediging, beloning, enthousiasme, rust, samen doen, ontdekken, uitdagen, ondernemen, beleven, volgen... het zijn allemaal woorden die passen bij de taalstimulering van een kind.

En: volg uw intuïtie. Gaat het niet zoals u hoopt of verwacht, of blijft u met vragen of onzekerheden zitten, wacht dan niet te lang. Want uw kind zit volop in de meest taalgevoelige periode van zijn leven en die moet goed worden benut. Praat erover met uw huisarts of de arts van het consultatiebureau. Of zoek direct contact met een logopedist. Zij kan u verder helpen met adviezen, tips en voorbeelden op maat voor u en uw kind. Als ouders zorgen of twijfels hebben, dan is dat vaak niet ten onrechte!