Lekker rustig zitten naast mama of op schoot bij papa of iemand anders die je goed kent en gezellig voorgelezen worden uit een prentenboek. Dat vinden praktisch alle kinderen heerlijk. Ze mogen op de platen in het boek aanwijzen wat er gebeurt. Ze horen het ritme van de zinnen die u leest en luisteren naar een verhaal. Het herkennen van al die dingen vinden kinderen heel belangrijk. Kijk niet vreemd op als ze hetzelfde verhaal of boekje elke keer weer willen horen en verontwaardigd zijn als u een stukje probeert over te slaan of een ander woord inlast. Ongemerkt leren ze zo veel nieuwe woorden en situaties. Ze maken kennis met dingen waarover ze verder kunnen fantaseren. Voorlezen is daarom niet alleen gezellig, het geeft geborgenheid en is rustgevend, maar ook belangrijk voor de ontwikkeling van een kind. Op school leert uw kind lezen en schrijven. Uit onderzoek blijkt dat kinderen die al vroeg met boekjes te maken hebben gekregen dat beter doen.
Liedjes zingen is net zoiets. Het is leuk om dat samen met uw kind te doen. U merkt dat het kind melodietjes steeds beter kan meezingen. Als u even stopt vult het kind de regel aan. De verschillende ritmes, de maat en de melodie van de liedjes zijn goed voor de spraakontwikkeling. Het is goed voor de ontwikkeling van het leren luisteren naar klanken om samen versjes te zingen en rijmpjes op te zeggen. Dit heeft het kind later nodig om kleine klankverschillen (beer/peer) van elkaar te onderscheiden.

De ontwikkeling van het leesgedrag van het kind gaat in drie stappen:

Stap 1: Lezen met je dreumes

Voor een kleine dreumes is een boek niets anders dan een voorwerp. Het kindje onderzoekt het vooral; van lezen is nog geen sprake. Toch kunt u niet vroeg genoeg beginnen met het aanbieden van boekjes. Samen met het kind kunt u beginnen met dingen aanwijzen en benoemen. Het leert zo dat alles om hem heen een naam heeft. Daarnaast is voorlezen een heel geborgen en veilig moment dat de band tussen u en uw kind versterkt.
U leest boekjes van bijvoorbeeld textiel of karton met grote, duidelijke en herkenbare plaatjes. Het kind zal zich het meest aangetrokken voelen tot simpele afbeeldingen met felle kleuren. Aan de hand daarvan kunnen jullie samen geluiden oefenen of lekker babbelen. Ook figuren aanwijzen en benoemen kunt u al met uw kindje proberen, om zo de taalontwikkeling te stimuleren. Sommige boekjes zijn erop gericht om meer zintuigen in te schakelen. Ze maken geluid of je kunt materialen of vormen voelen. Er zijn zelfs ‘geurboekjes’. Het geeft niets als uw kind het boek ondersteboven houdt of aan de achterkant begint te ‘lezen’. Het is allemaal goed.

Stap 2: Lezen met je peuter

Een peuter begint al echt een eigen smaak te krijgen. Het zoekt zelf de boeken uit die het wil lezen en heeft een duidelijke voorkeur. Uw kind begrijpt nu waar een boek voor dient. Het weet dat je in een boek plaatjes kunt kijken of dat u er verhaaltjes uit voorleest. Het kind is al veel meer in staat om verbanden te leggen en kleuren en aantallen te herkennen. Voor een peuter is lezen en plaatjes kijken een heel belangrijk onderdeel van zijn taalontwikkeling. Het is daarom aan te raden regelmatig tijd te besteden aan het lezen van een boek en te praten over wat jullie hebben gelezen.
In deze ontwikkelingsfase zijn grote boeken met veel plaatjes heel geschikt. De zogenaamde doe-boeken met opdrachtjes om te tellen of om kleuren aan te wijzen, doen het prima bij kinderen in deze leeftijd. Zo ook prentenboeken met korte verhalen en kleurige illustraties die telkens weer moeten worden gelezen. Ze stimuleren de fantasie en zorgen voor een gezellig momentje samen. U kunt zelf teksten vereenvoudigen of moeilijker maken. Het is niet nodig dat u precies leest wat er staat (al bestaat de kans dat uw kind u corrigeert als u een woord vervangt door een ander woord). Sommige boekjes sluiten aan op de belevingswereld van uw peuter. Op het potje plassen, dromen, naar de dokter gaan. Op die manier verwerkt uw kind gebeurtenissen en kan het er met u over praten.

Stap 3: Lezen met je kleuter

Als uw kind de kleuterleeftijd heeft bereikt, zal het zijn aandacht een tijd lang op een ding kunnen richten. Dat betekent dat u echte voorleesverhalen met uw kind kunt gaan lezen. Uw kind krijgt interesse voor fantasie en humor. Lezen wordt een goede manier om de grote wereld om hem heen te ontdekken. Nieuwe ideeën en emoties passeren de revue en uw kind zal gretig met ze kennismaken. Lezen is voor het kind nu een belangrijk rustmoment geworden, bijvoorbeeld voor het naar bed gaat. Televisie uit, speelgoed weg en lekker zitten. Uw kind kan nu dus naar echte verhalen luisteren en daar samen met u over praten. Maar ook plaatjes blijven belangrijk. Zoek daarom boeken met een combinatie van die twee. Prentenboeken doen het nog steeds goed, maar ook voorleesboeken met minder illustraties en meer tekst kan het kind nu aan. Bij het voorlezen kan het goed zijn om moeilijke woorden te omzeilen en saaie passages over te slaan. Een kleuter hoeft niet alles te begrijpen, maar het moet wel interessant en het liefst lachwekkend zijn. Zo leert het kind dat lezen leuk is en wordt het gemotiveerd het zelf te leren.

Herhaling

Misschien is het u al eerder opgevallen: van uw kind mag alles altijd hetzelfde blijven. Eén van de dingen waarin zich dat uit is voorlezen. Steeds wil uw kind hetzelfde boekje lezen, soms tot vervelens toe. Maar het vindt het prachtig! Waarom is dat eigenlijk?

Ritme is rustgevend
Van onregelmatigheid wordt een kind onrustig. Daarom wil het iedere avond hetzelfde boekje lezen. De regelmaat die daarvan uitgaat biedt het kind een veilige structuur. Wat het ziet is bekend en bekende dingen zijn fijn. Het is zelfs zo dat kleine kinderen van ritme in letterlijke zin rustig worden. Boekjes met rijmpjes behoren dan ook tot de favorieten. Bovendien bieden rijmpjes een zekere mate van voorspelbaarheid. Uw kind kan dan het woord zelf invullen.

Leren door herhaling
Herhaling is een van de beste manieren om dingen te leren. Door tijdens het voorlezen keer op keer dezelfde woorden, plaatjes, kleuren en getallen tegen te komen leert een kind ze te herkennen en te benoemen. Als u een boekje vaak genoeg met uw kind leest zal het kind het uiteindelijk bijna uit zijn hoofd kennen. Als u de woorden dan eens verandert roept het: ‘Neehee, dat staat er niet!’

Leren vooruit te kijken
Het lezen van boekjes is voor een kind een goede manier om te leren anticiperen, oftewel: vooruitkijken. Hoe meer het kind bekend raakt met een boekje, hoe beter het de voortgang en afloop van het verhaal zal kunnen voorspellen. Dat lijkt misschien erg vervelend maar voor een peuter is het dé manier om te leren dat dingen voorspelbaar kunnen zijn. En het is nog leuk ook!

Tips

Om het voorlezen voor het kind nog leuker te maken en om het voor uzelf leuk te houden, zijn hier een paar tips.

Laat je peuter meedoen
Voorlezen hoeft geen eenrichtingsverkeer te zijn. De spanningsboog van het kind is niet zo groot en een half uur luisteren naar een verhaal zit er nog niet in. Maar een half uur samen een boekje lezen wel. Laat uw kind bijvoorbeeld woorden aanvullen of kleuren aanwijzen. Als het kind een boekje al kent kunt u hem vragen het vervolg te voorspellen of zelf een verhaaltje te maken bij de plaatjes. Praat over wat jullie samen zien.

Iedere keer anders
Om het voor uzelf leuk te houden kunt u proberen een boekje iedere keer een beetje anders voor te lezen. Wees creatief en probeer alle verschillende stemmetjes uit die u in huis hebt. U hoeft u niet eens precies aan de woorden te houden die in het boekje staan. U kunt best een beetje uw eigen weg zoeken. Zo wordt het voorlezen van weer hetzelfde boekje iedere keer een nieuwe uitdaging.

Voor kleuters
Kleuters kunt u wat meer uitdagen om na te denken en te vertellen bij een boekje. Stel eens een vraag: ‘Wat denk je: zal het eendje zijn mama weer vinden?’, ‘Dat heb jij ook wel eens gedaan, weet je nog? Wat gebeurde er toen ook al weer?’, ‘Wat zal er nu gaan gebeuren...?’ ‘Weet jij nog waar het boekje over gaat?’ of ‘Wie vind jij het grappigst; de prinses of de koning? Waarom vind je de koning zo grappig? Ken je iemand die ook grappig is?’, ‘Wat zou jij gedaan hebben als jij die koning was?’. Vaak ontstaan er zo leuke en gezellige gesprekjes! Laat af en toe een spannende stilte vallen zodat uw kind even de tijd heeft om na te denken of alles te laten bezinken.

Op de pagina Meer over taal leest u welke boeken voor welke leeftijd geschikt zijn.